moczymy stópki, czyli o dziewiętnastowiecznych kąpielach :)

Pierwszy post po długiej przerwie! Palce aż rwą się do pisania po takiej abstynencji, więc będzie na bogato - dużo tekstu i dużo obrazków! :)

Dziś morska kąpiel wydaje nam się nieodłącznie związana z wakacjami. Ochoczo zrzucamy ubranie, zakładamy kolorowe, skąpe stroje kąpielowe i rozpoczynamy wodne szaleństwo.

Za tę możliwość powinniśmy podziękować naszym dziewiętnastowiecznym przodkom, to oni bowiem spopularyzowali ten rodzaj rozrywki. Co prawda kąpieli zażywano już w osiemnastym wieku, jednak nie była to czynność powszechnie praktykowana.

Wraz z rozwojem higieny, dziewiętnasty wiek zainteresował się bliżej kąpielami morskimi. Stąd też właśnie na początku tamtego stulecia powstają liczne nadmorskie kurorty, których odwiedzanie staje się niezwykle modne. Już za czasów Jane Austen kobiety powszechnie korzystały z wozów kąpielowych, choć nie był to "must-do" letniego sezonu.

1813

Jak się kąpano? Widać na powyższej ilustracji. Słowo-klucz: wóz kąpielowy.

W 1750 roku powstały pierwsze bathing machines, czyli właśnie wozy kąpielowe. Wówczas służyły one zachowaniu prywatności, bowiem nie wymyślono jeszcze specjalnych strojów i wszyscy kąpali się nago (oczywiście, każdy z osobna!). Poza tym kobietom trudniej było przedrzeć się przez gwałtowne morskie fale. Wóz kąpielowy przypominał cygański tabor na kołach z wyjściem z tyłu. Woźnica podjeżdżał nim blisko wody, albo też - co właściwie częstsze - całkiem do niej wjeżdżał. Osiemnastowieczne wozy kąpielowe miały wysuwany dach (jak w kabriolecie ;)), co zabezpieczało paradujących jak ich Pan Bóg stworzył pływaków przed niepożądanymi spojrzeniami. 

W dziewiętnastym wieku zmieniono nieco przeznaczenie bathing machines, zaczęły mianowicie stanowić rozwiązanie pewnego nurtującego ówczesnych problemu - jak przebrać się w strój? Suknie kąpielowe były przecież traktowane jak bielizna. 

Przebierano się więc następująco: 

1. Na skraju plaży wchodzono do przygotowanej "budki" :)

2. Z pomocą specjalnych służących (dippers) przebierano się

3. Koń lub właśnie dipper spychał wóz do wody

4. Stamtąd, schodząc po schodkach, zażywano kąpieli.

(Jeszcze ciekawy fakt: w Sopocie i Gdańsku nie używano wozów kąpielowych, bo woda zbyt szybko nabierała głębokości. Stosowano system kabin i kładek, prowadzących do wody.)

A oto kąpiel przy użyciu wozu:

1813

ok. 1820-1830

1840-1850

1829

Czasem stosowano też specjalne szyny, na nie jednak mogli sobie pozwolić nieliczni (np. rodzina królewska ;))

Królewski wóz kąpielowy :)

Plaże były oczywiście segregowane na męskie i damskie i segregacja ta obowiązywała oficjalnie do 1901 roku (w Wielkiej Brytanii).

Ciekawostka - liberalna Francja już na początku XIX wieku dopuszczała kąpiele koedukacyjne, gdzie męski strój do złudzenia przypominał dzisiejsze kąpielówki. 

Wracając do głównego tematu -  w czym kąpały się kobiety? Z początku skromnie moczono tylko nóżki, więc specjalny strój nie różnił się wiele od codziennego.

Strój kąpielowy, ok. 1813

Później po prostu rezygnowano z niepotrzebnych warstw, do wody nie zakładano usztywnianych halek czy krynoliny. Aby nie odkrywać nóg, zalecało się noszenie pończoch. Klejący się do ciała materiał musiał nie być przyjemnym uczuciem...

ok. 1850

1850

W późnych latach 1850., pod wpływem mody lansowanej przez Amelię Bloomer, wprowadzono kostium dwuczęściowy. Składał się on z sięgającej kolan sukni i pantalonów do kostek. Znacznie ułatwiło to wykonywanie wszelkich wodnych aktywności, choć kobiety nie uprawiały samego pływania jako sportu aż do ostatnich dekad XIX wieku.

Ten "design" obowiązywał przez kilka następnych dekad i przez swój męski wygląd stawał się obiektem drwin i parodii:

"Bardzo naturalna pomyłka":
Młoda Kobieta (ubrana w modny Kapelusz i Płaszcz), "Czy mogę skorzystać z wozu?"
Bathing Woman [służąca do kąpieli], "Nie tutaj, proszę pana! Kąpielisko dla mężczyzn jest kawałek dalej."

Nie szczędzono również samych wozów kąpielowych:

"Pomysł na plażę - niepotrzebne już wozy kąpielowe."

W latach 1870 i 1880 stopniowo pozbywano się nadmiaru materiału, który w wodzie był po prostu nieporęczny. Skracała się więc wierzchnia spódnica, ubywało rękawów i pantalonów. Czasem rezygnowano z pończoch, które jednak pojawiały się jeszcze na początku dwudziestego stulecia.

1870 rok. Jak widać, bardziej odważne stroje proponowano
już na początku tej dekady, jednak nie przyjęły się zbytnio.

1879

Lata 1880 przyniosły prawdziwą rewolucję.
Spodnie sięgnęły ledwie kolan, suknia niemal nic nie zakrywała!

ok. 1885

1895

ok. 1895-1905

1890-1900 (koszmarna jakość, wiem)

1895-1900 (bardziej karykatura, niż wiarygodne odwzorowanie ówczesnych strojów)

 Tak się bawi, tak się bawi, dziewiętnasty wiek! :D

Później, jak już pisałam, podział na plaże męskie i kobiece nie był już tak rygorystyczny. Stopniowo wozy kąpielowe zastąpiono stojącymi budkami plażowymi, które w Wielkiej Brytanii można oglądać do dziś (miałam zresztą okazję zobaczyć je w Torquay), a kostiumy kontynuowały swoją ewolucję, aż przybrały dzisiejszy kształt ;)

Na koniec zobaczcie, jak prezentowały się dziewiętnastowieczne plaże (część zdjęć zahacza o początek dwudziestego):